گچبری از هنر های وابسته به معماری است.
گچبری نیز مانند دیگر هنرها در ادوار و مناطق مختلف شیوه وروش مخصوص به خود راداشته است .
مصالح به کار رفته در این هنر زیبا گچ می باشد از این رو این را هنر گچبری نامیده اند.
از آنجایی که گچ دارای خاصیت های چسبندگی - شکل پذیری و رنگ مطلوب میباشد کار با آن نسبت به مصالح دیگر آسان تر است
و از طرفی این مصالح (گچ)فراوان است و قیمت آن نیز ارزان محسوب میشود.به همین دلیل کار برد زیادی در هنر ی تزئینی و مجسمه سازی دارد.
پیشینه گچ:
تاریخ ساخت گچ پیش از ساخت خشت و آجر بوده است.
گچ یکی از مصالح اصلی در بناهای قدیمی دنیا محسوب میشود . به طور مثال یکی از مصالح اصلی در قدیمی تر ین بنای دنیا یعنی اهرام ثلاثه مصر میباشد . قدمت این بنای تاریخی چها هزار و پانصد سال میباشد. در این بنای قدیمی از گچ به عنوان ماده چسبنده و مقاوم بعد از آزاره در بین سنگها و کلاف سازی آنها استفاده شده است.
از گچ برای پوشاندن سطوح و دیوارها ونیز تزئین داخل و فضای بیرون ساختمان ها استفاده میشود . هنر گچبری با استفاده از گچ بر روی سطح اشکال بسیار زیبایی می آفریند که آراستگی خاصی به آنها می بخشد .
در گذشته در ایران و عراق به کار گیری گچ در تزئینات دیوار ها روشی بسیار معمول و رایج بوده است .
اولین مردمی که در ایران از گچ برای تز ئین دیوار و سطوح استفاده کرده اند هخامنشیان و پس از آنها ساسانیان بوده اند . پس از آنها اعراب در جریان فتوحات خویش این هنر زیبا را از مردمان این ادوار فرا گرفته اند .
هنر مندان در دوره اموی تز ئین در کاخ ها ر ا به طور وسیع از هنر گچبری منقوش و برجسته بهر برده اند . نمونه های بسیار ی از این هنز را میتوان در کاخ های دارالمنیه - الحیرالغربی -خر بته الفجر- دید . در ایرا ن در دوره ی ایلخانی هنر گچبری به حد کمال رسید. به گونه ای که در این دوره محراب های بسیاری با انواع خطوط به خصوص گونه های مختلف خط کوفی - به کار گیری انواع گره های هندسی با نقوش اسلیمی در کتیبه ها - به کار گیر ی گلها و برگهای پهن و نیز گودی و برجستگی های نقوش به وجود آمدند . که همی اینها باعث تحولی بزرگ و شگرف و خلق شاهکاهای بیسار عظیمی در گچبری در این دوران شد . در دوره سلجوقی در عصر ایلخانی در هنر گچبری و تز ئینات گچی تغییراتی به وجود آمد . در این دوران شلوغی و پر بودن تز ئینات رایج گشت و شلوغ بودن و پر بودن نقوش گچبری در این دوران از ویژه گی های گچبری در این دوران بود.
نمونه هایی از این تزئینات شلوغ, نقوش به کار رفته در مسجد جامع ورامین - محراب مسجد ارو میه - مسجد حیدریه قزوین میباشد.
در قرن هشتم روشهای متنوع کند کاری روی گچ و شلوغ بودن عناصر تزئینی جایگاه خاصی پیدا کرد.
یکی از بهترین نمونه های این تحول را میتوان در محراب اولجاتیو در مسجد جامع اصفهان دید که تاریخ ساخت آن 710 هجری قمری است.
این یک نظر آزمایشی است.